Hoofd- en aangezichtspijn

Onder hoofdpijn verstaan we: pijn in en rondom het hoofd, inclusief pijn achter de ogen en pijn in het gebied tussen de nek en het achterhoofd. Vaak gaan mensen met hoofdpijn niet direct naar de huisarts zodat het onbekend is hoeveel mensen er aan hoofdpijn lijden. Vaak verdwijnt hoofdpijn na een paar uur of na een dag vanzelf. De meest voorkomende vormen van hoofdpijn zijn:

Spanningshoofdpijn

Een van de meest voorkomende soorten hoofdpijn die zeer nauw gerelateerd is aan stress.
De algemene kenmerken van spanningshoofdpijn zijn:

• een drukkende en knellende pijn in of op het hoofd;
  
• de pijn is constant en neemt niet toe gedurende de aanval;
  
• de pijn manifesteert zich aan beide zijden van het hoofd;
  
• de pijn neemt niet toe bij activiteiten;
  
• geen misselijkheid of braken.

De oorzaken voor spanningshoofdpijn zijn te zoeken zowel op het lichamelijke als op het geestelijke vlak. Aspecten die ten grondslag kunnen liggen aan de hoofdpijn; abnormale kaakfunctie, gevoeligheid voor weersveranderingen, trauma aan het hoofd of andere organische afwijkingen. Daarnaast kunnen ook psychologische factoren ten grondslag liggen aan het ontstaan van hoofdpijn. Angst, depressie, hysterie, relationele problemen, stress, gebrek aan ontspanning, slaapstoornissen en seksuele problemen zijn hiervan voorbeelden.

Behandeling

De oorzaak van spanningshoofdpijn kan zeer complex zijn. Daarom is de behandeling bij deze patiëntengroep soms multidisciplinair. De behandeling kan bestaan uit psychologische en/of fysiotherapeutische behandeling, eventueel ondersteund door medicatie. Door houding- en bewegingscorrecties,
ondersteund door puur symptomatische behandelingen (het behandelen van symptomen en niet de oorzaak) kunnen vicieuze cirkels worden doorbroken. Zo kunnen er langdurige processen van ontspanning en herstel plaatsvinden. Tijdens het herstel komt er ruimte om aandacht te geven aan de psychologische factoren die ten grondslag kunnen liggen aan de hoofdpijn. De medicatie bestaat uit pijnstillers en indien nodig antidepressiva. De behandeling kan een lange periode in beslag nemen. Meestal is het eerste resultaat pas te zien na ongeveer zes weken. Soms neemt de gehele behandeling wel een half jaar in beslag.

Clusterhoofdpijn

Dit type hoofdpijn komt in Nederland weinig voor. Er zijn twee vormen clusterhoofdpijn: de chronische en de niet-chronische vorm. Het is een soort hoofdpijn die zich uitstrekt over een langere periode. Clusterhoofdpijn komt voor in ‘clusters’: de pijn is gedurende een bepaalde periode actief. Deze periode bestaat uit aanvallen die elkaar in een bepaald ritme opvolgen. De tussentijdse perioden is de patiënt vrij van hoofdpijn. De duur van een cluster is zeer uiteenlopend: van acht dagen tot een half jaar. De aanvallen binnen een cluster kunnen verschillen van een kwartier tot drie uur. De meeste patiënten hebben twee clusters per jaar. De heftigheid van de aanvallen kan binnen een cluster oplopen. De aanvallen vinden bij de meeste patiënten op gezette tijden plaats. Dit kan bijvoorbeeld tijdens de slaap zijn. Het verschil tussen de chronische vorm van clusterhoofdpijn en de niet-chronische vorm is dat bij de chronische vorm de clusters elkaar in een sneller tempo opvolgen en dat de tussentijdse periodes worden opgevuld met een zeurende vorm van pijn.

Kenmerken

Clusterhoofdpijn gaat vaak gepaard met:

• Een steekachtig felle pijn in de hoofd- en nekregio;
  
• Een tranenvloed;
  
• Neusverstopping;
  
• Ernstige zweetaanvallen van gezicht en hoofd;
  
• Een toenemende druk en opzwelling van het ooglid.

De pijn die hiermee gepaard gaat is meestal maar aan één kant van het gelaat aanwezig. De pijn kan in de loop van een aanval ook naar de andere zijde van het gezicht uitstralen.

Oorzaak

De ware oorzaak voor het ontstaan van deze vorm van hoofdpijn is niet bekend. Er zijn vele onderzoeken gedaan naar de invloed van medicijnen, eten, stress en nog vele andere mogelijke oorzaken. Maar een duidelijke oorzaak is nog niet aangetoond. Het enige waar wel een kleine oorzaak in is te vinden zijn alcoholhoudende dranken. Deze kunnen een aanleiding geven tot een aanval of een bestaande aanval verergeren.

Behandeling

Omdat er geen oorzaak is aan te wijzen, is er ook geen goede behandeling op te stellen. Op dit moment wordt bij deze patiëntencategorie alleen een therapie gegeven door middel van medicatie. Deze medicatie bestaat voornamelijk uit pijnbestrijders en slaapmiddelen om de patiënten rust te gunnen. De patiënt slaapt vaak slecht door de pijn of door de angst voor een aanval tijdens het slapen. Medicijnen kunnen de hevigheid en frequentie van de aanvallen en clusters terugbrengen.

Cervicale hoofdpijn (nek gerelateerde hoofdpijn)

Cervicale hoofdpijn is een hoofdpijn die zeer veel lijkt op de spanningshoofdpijn. Deze vorm van hoofdpijn heeft dezelfde vorm van pijn en dezelfde kenmerken als spanningshoofdpijn. De pijn komt echter alleen opzetten vanuit de cervicale wervels (de eerste 7 wervels vanaf het hoofd gezien). Zij vormen samen de nek. Het is een vorm van hoofdpijn die twee keer zo veel bij vrouwen voorkomt als bij mannen. De kenmerken van cervicale hoofdpijn zijn:

• Een drukkende en knellende pijn in het hoofd;
  
• De pijn is constant en neemt niet toe gedurende de aanval;
  
• De pijn manifesteert zich aan beide zijden van het hoofd;
  
• De pijn neemt niet toe bij activiteiten;
  
• Geen misselijkheid of braken.

Behandeling

De behandeling van cervicale hoofdpijn moet op hetzelfde vlak worden gezocht als die van de spanningshoofdpijn.